หนังสือเล่มนี้กล่าวถึงแนวคิดเกี่ยวกับการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นและแนวทางการประยุกต์ใช้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นที่ยั่งยืน  โดยกล่าวถึงการประยุกต์ใช้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นใน 3 รูปแบบ ได้แก่ 
1. การสร้างความตระหนักและสำนึกรักท้องถิ่น และการต่อสู้กับอำนาจรัฐและทุนภายนอก
2. การใช้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นในการเสริมสร้างการท่องเที่ยวท้องถิ่น
3. การใช้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นในการเสริมสร้างการศึกษาของคนในท้องถิ่น 

หนังสือเล่มนี้นำเสนอเรื่องราวของอาหารที่เกิดขึ้นในไร่หมุนเวียนของชาวปกาเกอะญอ 3 ชุมชน ได้แก่ หมู่บ้านห้วยหินลาด อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย หมู่บ้านแดลอ - เขล่อคี (แม่ลายเหนือ) อำเภอสบเมย จังหวัดแม่ฮ่องสอน และหมู่บ้านแม่เหยาะคี อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งนำเสนอเมนูอาหารโดยคนทำอาหารทั้งจากภายในและภายนอกชุมชน รวมถึงนำเสนอความรู้ในการทำไร่หมุนเวียนซึ่งเป็นการทำเกษตรกรรมรูปแบบหนึ่งที่ยั่งยืนและเกื้อกูลต่อระบบนิเวศตามความเชื่อของชาวปกาเกอะญอ ฤดูกาลในไร่หมุนเวียนนั้นจะสัมพันธ์กับฤดูกาลอาหารและฤดูกาลเพาะปลูกตามธรรมชาติ รวมถึงพิธีกรรมที่เกิดขึ้นและสัมพันธ์กับการเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาลของธรรมชาติ อาหารในไร่หมุนเวียนจึงเป็นวัตถุดิบที่เสาะหาได้จากแหล่งอาหารตามธรรมชาติ ซึ่งเป็นวัตถุดิบท้องถิ่นที่หาได้ตามฤดูกาล 

หนังสือเล่มนี้เกิดขึ้นจากการทำวิจัยปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วมเพื่อสร้างศักยภาพของครัวเรือนในระบบการผลิตอาหารทางการเกษตร ตั้งแต่การออกแบบชีวิตในการทำการเกษตร การวางแผนเพาะปลูก การจัดการกับผลผลิตทางการเกษตร การกระจายสินค้าเกษตรและแนวทางการทำการตลาดที่เป็นธรรม ผ่านการวิเคราะห์ข้อมูลของครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการเพื่อหาข้อสรุปเป็นเครื่องมือชี้วีดปัจจัยและเงื่อนไขของครัวเรือนที่ประสบความสำเร็จหรือล้มเหลว ก่อนพัฒนาสู่หมู่บ้านเกษตรต้นแบบ และการสร้างสมาร์ทฟาร์มเมอร์ โดยเลือกหมู่บ้านก้างปลา ตำบลด่านซ้าย จังหวัดเลย เป็นพื้นที่ในปฏิบัติการ 

“ลุ่มน้ำหมัน” เป็นพื้นที่สำคัญทางการเกษตรและอุปโภคบริโภคของชาวบ้านในพื้นที่อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย โดยมีพื้นที่ราว 600 ตารางกิโลเมตร การจัดทำแผนยุทธศาสตร์การจัดการลุ่มน้ำหมันโดยเครือข่ายทางสังคมจึงจำเป็นต้องศึกษาความสำคัญของลุ่มน้ำหมัน ระบบนิเวศของลุ่มน้ำหมัน และการใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่ลุ่มน้ำหมัน ทั้งนี้ จากการประชุมเพื่อจัดทำร่างแผนยุทธศาสตร์ ได้ให้ความสำคัญกับการจัดการทรัพยากรน้ำซึ่งสถานการณ์น้ำนั้นมีความสัมพันธ์กับการเปลี่ยนแปลงของป่าต้นน้ำ และเชื่อมโยงกับระบบนิเวศอื่น รวมถึงศักยภาพของชุมชนด้านการจัดการฐานทรัพยากรอาหารที่มีความสัมพันธ์กับวิธีคิดเรื่องการจัดการลุ่มน้ำในชุมชน ตลอดจนการจัดการป่านและป่าต้นน้ำที่มีส่วนสำคัญกับความมั่นคงทางอาหารของชุมชนอีกด้วย