มลาบรี หรือเป็นที่เข้าใจกันผิดว่าชื่อ ผีตองเหลืองนั้น เป็นอิสระชนที่ในปัจจุบันมีจำนวน 180 คน โดยอยู่กระจัดกระจายกันเป็น 3-4 กลุ่ม ในเขตอำเภอเวียงสา กิ่งอำเภอเมืองหลวง จังหวัดน่าน และอำเภอร้องกวาง จังหวัดแพร่ เชื่อกันว่าเป็นกลุ่มคนที่อพยพมาจากประเทศลาว มีลักษณะทั่วไปและภาษาใกล้เคียงกับชาวเขมร ขมุหรือลั๊วะ เดิมพวกเขาจะนุ่งผ้าเตี่ยวหรือไม่ใส่เสื้อผ้า พวกเขาจะย้ายที่อยู่อาศัยไปเรื่อยๆและสร้างบ้านอย่างง่ายจากวัสดุที่หาได้ตามสภาพแวดล้อมทั่วไป พวกเขามีความสามารถในการหาหัวเผือกและกลอยอาหารเหล่านี้จึงเป็นอาหารของพวกเขา ต่อมาพวกเขาได้รับจ้างทำไร่เพื่อแลกกับที่อยู่อาศัย อาหาร เครื่องนุ่งห่ม อีกทั้งวิถีชีวิตของพวกเขานั้นอยู่กันอย่างเรียบง่ายทั้งการเริ่มต้นชีวิตคู่ที่ไม่ต้องจัดพิธีให้ยุ่งยาก การรักษาอาการเจ็บป่วยจากสมุนไพรที่หาได้ตามธรรมชาติเมื่อมีคนตายก็เพียงขุดหลุมฝังแบบธรรมดาๆ แต่เคร่งครัดอย่างมากในการปฏิบัติตัวของผู้หญิงและต่อผู้หญิง รวมไปถึงการนับถือผีที่ปฏิบัติตามกฏเกณฑ์ และเซ่นผีที่พวกเขานับถืออย่างเคร่งครัด ในปัจจุบันวิถีชีวิตของพวกเขาต้องปรับเปลี่ยนไป เช่น สร้างบ้านพักพิงอย่างถาวร หรือยอมรับสภาพการเป็นลูกจ้างอย่างเคยชิน 

             ผีตองเหลือง เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่อาศัยอยู่ตามภาคเหนือของประเทศไทย มีชื่อเรียกต่างๆ เช่น ข่าตองเหลือง ยุมบรี มราบรี และมลาบรี ภายในกลุ่มมักจะเรียกแทนตัวเองด้วยคำว่า มลาบรี ที่แปล่า คนป่า ใช้ภาษาม้งหรือแม้วในการติดต่อสื่อสารระหว่างชนเผ่า มีลักษณะเฉพาะ การแต่งกายมักใช้ใบไม้และเปลือกไม้มาปกปิดร่างกาย คำว่า ผีตองเหลือง เป็นคำเรียกกลุ่มชาติพันธุ์นี้โดยบุคคลนอกที่ขึ้นอยู่กับการเคลื่อนย้ายที่อยู่อาศัยไปในที่อาหารเพียงพอสำหรับกลุ่มและมักจะเคลื่อนย้ายที่อยู่อาศัยในช่วงเวลาเช้า  การสร้างที่อยู่อาศัยในลักษณะที่เรียบง่าย ระบบเศรษฐกิจของกลุ่มผีตองเหลืองมักจะเป็นไปในลักษณะการหาของป่าล่าสัตว์ ความรู้ในการนำพืชพันธุ์ไม้ป่ามาใช้เป็นยารักษาโรค กล่าวถึงสังคมที่เป็นไปในลักษณะเครือญาติ ขนบธรรมเนียมประเพณีความเชื่อ อันได้แก่ การเกิด การตั้งชื่อ การแต่งงาน การหย่าร้าง และการตาย รวมไปถึงระบบเศรษฐกิจและสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลงที่ได้รับจากสังคมภายนอกที่กลุ่มผีตองเหลืองจำต้องปรับเปลี่ยนมีการติดต่อกับคนภายนอกมาขึ้น

            โครงการประวัติการสืบเชื้อสายของกลุ่มประชากรเก็บของป่าล่าสัตว์ในประเทศไทย เป็นการศึกษาความแตกต่างของกลุ่มชาติพันธุ์ 2 กลุ่ม คือกลุ่มมานิและกลุ่มมลาบรี ผ่านการศึกษาจากรหัสทางพันธุกรรมของทั้ง 2 กลุ่มชาติพันธุ์ซึ่งเป็นกลุ่มประชากรเก็บของป่าล่าสัตว์เพื่อเปรียบเทียบหาความแตกต่างพบว่า กลุ่มของมานิมีความหลากหลายทางพันธุกรรมในดีเอ็นเอและโครโมโซมวายมีความแตกต่างกันโดยมีดีเอ็นเอสูงกว่าโคโมโซมวาย เป็นลักษณะที่พบได้ในประชากรนิโกรโตในแถบภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ สำหรับชาวมานิซึ่งเป็นประชากรดั้งเดิมที่มีการผสมผสานกับประชากรกลุ่มอื่น ในขณะที่กลุ่มของประชากรชาวมลาบรีจะมีโครโมโซมวายจะสูงกว่าดีเอ็นเอ และมีชุดดีเอ็นเอเพียง 2 ชนิดซึ่งน้อยกว่ากลุ่มมานิ จากการเปรียบเทียบความสัมพันธ์ทางพันธุกรรมพบได้ว่ากลุ่มชาวมลาบรีมีพันธุกรรมที่ใกล้เคียงกับชาวถิ่นและขมุที่อาศัยอยู่บริเวณภาคเหนือของไทยและสรุปได้ว่ากลุ่มมลาบรีไม่ใช่ประชากรนิกริโตแต่น่าจะเป็นกลุ่มที่ทำเกษตรกรรมและมีเกิดการลดลงของจำนวนประชากรภายในกลุ่ม ซึ่งแสดงให้เห็นได้จากลักษณะทางพันธุกรรมดีเอ็นเอและโครโมโซมวายที่มีจำนวนน้อยกว่ากลุ่มของชาวมานิ 

            การบังคับใช้แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 11 (2555-2559) ที่มุ่งเน้นการพัฒนาประเทศให้เป็นประเทศที่มีความสุขอย่างยั่งยืน แผนพัฒนาดังกล่าวจึงส่งผลให้วิถีการดำเนินชีวิตของชนเผ่ามลาบรีมีการเปลี่ยนแปลงไป พบว่าการเรียนรู้ของชนเผ่ามลาบรีมีรูปแบบการเรียนรู้แบบสั่งสมประสบการณ์ และการเรียนรู้แบบรูปแบบการทดลองการประยุกต์แนวคิด ดังนั้นลักษณะของความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจึงเป็นไปในลักษณะของการเป็นการมีส่วนร่วม และการให้อิสระแก่ชุมชนในการปกครองกันเองโดยองค์กรการปกครองจะคอยให้คำปรึกษา ความสัมพันธ์ดังกล่าวนี้ถือเป็นการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมอย่างยั่งยืน

            ภายใต้โครงการพัฒนาจากภาครัฐต่อกลุ่มชาติพันธุ์มลาบรี หรือที่รู้จักกันว่า “ผีตองเหลือง” ในพื้นที่บ้านห้วยหยวก อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน ได้นำมาสู่การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตของกลุ่มชาติพันธุ์ดังกล่าวในหลายด้านๆ โดยเฉพาะความสัมพันธ์ระหว่างมลาบรีกับป่า ซึ่งจากการที่ผู้เขียนได้ลงพื้นที่ศึกษาระหว่างปี พ.ศ.2555-2557 (ค.ศ. 2012-2014) วิถีชีวิตแบบใหม่ตามโครงการพัฒนาจากภาครัฐ เช่น การตั้งถิ่นฐานอย่างถาวร การทำงานรับจ้างเพาะปลูกพืชเชิงพาณิชย์และการเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว แม้จะทำให้กลุ่มชาติพันธุ์มลาบรีมีโอกาสในดำรงชีวิตตามวิถีสมัยใหม่แต่ก็ส่งผลให้ความสัมพันธ์กับป่าอย่างแนบแน่นตามวิถีดั้งเดิมนั้นหายไป ซึ่งอย่างไรก็ตามวิถีบรรพบุรุษที่ป่าคือบ้าน ถือเป็นอัตลักษณ์ที่ยังคงถูกรำลึกถึงอยู่เสมอผ่านรุ่นสู่รุ่น