กล่าวถึงเรื่องราวของการกลับไปเยี่ยมเยือนในดินแดนอัสสัมของหนึ่งในคนรุ่นใหม่อย่างดำรงพล อินทร์จันทร์ อาจารย์ประจำภาควิชามานุษยวิทยา คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากรและทีมงาน Spirit of ASIA มีการบอกเล่าถึงเรื่องราวต่าง ๆ เช่น พระราชวัง และมีโอกาสได้เข้าไปเยี่ยมชมสถาบันประวัติศาสตร์และโบราณคดีศึกษา ในเมืองสิพชาการ์ รัฐอัสสัม ประเทศอินเดีย มีการสำรวจพบว่ามีเอกสารต่าง ๆ อย่างเอกสารคัดลอก 300 ฉบับ และหนังสือหายาก 5,000 เล่ม และได้พบกับผู้เชี่ยวชาญเอกสารไทยแปลเป็นภาษาอัสสัมมิส เย หอม บุราโกฮายน์ ชาวไทผ่าเก ผู้เชี่ยวชาญแผนกไทศึกษา ในสถาบันประวัติศาสตร์และโบราณคดีศึกษา รัฐอัสสัม ประเทศอินเดีย
 

กล่าวถึงบทความที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับชนชาติไท ดังนี้ ขอบฟ้าใหม่ในการบ่งชี้ความเป็นชาติ, เยือนถิ่นไทอาหม ร่วมฉลอง 770 ปี เจ้าหลวงเสือก่าฟ้า, สิพสาคร เมืองหลวงเก่าของราชอาณาจักรอาหม, กาเลหม่านไต 1999, สถานภาพการวิจัยพัฒนาการทางสังคมและวัฒนธรรมไทใหญ่, การศึกษาเรื่อง ชนชาติไท ในออสเตรเลีย, งานวิจัยเชิงมานุษยวิทยา ของญี่ปุ่นในเรื่องชนเผ่าไท, ชาวลื้อ คือใคร ย้อนอดีตชาวลื้อในประเทศลาว ไทย และจีน, ไปเยี่ยม ไปยามไทดำ-ไทยขาวเมืองแถน(เดียนเบียนฟู), ปู้ยี, พิธีศพ ชาวไทขาว ณ เมืองลา, สรุปคำบรรยายเรื่องประวัติศาสตร์และเอกสารไทดำในเวียดนาม, การตั้งชื่อและความหมายทางสังคมสำหรับชื่อที่ตั้งนั้นของเผ่าไตในสิบสิงพันนาของจีน, คนไทในเวียดนาม, ระบบเมืองไทยในเวียดนาม, รีตบ้าน 12 คลองเมือง 14, กวามโตเมือง, อักขระไทดำ, วิวัฒนาการของไท
 

กล่าวถึงคติความเชื่อเรื่อง “แถน” (ของชาวไทสายตะวันออก) กับเรื่อง “ฟ้า” (ของชาวไทสายตะวันออก) เป็นรากเง้าความเชื่อเดียวกัน เมื่อเทียบกับความเชื่อดึกดำบรรพ์เรื่อง “ตัวฟ้า” (ตัวผ่า) ของเจ้าจ้วงเหนือ ในกวางสี ก็มีรากเหง้าเดียวกัน แต่ชาวจ้วงใต้กลับนิยมเรียกว่า “ตัวฟ้า” ว่า “แถน” และในกลุ่มลาว – ไท ที่รับอิทธิพลพุทธศาสนา ส่วนของไทอาหมนั้น แม้จะมีอิทธิพลฮินดูเข้ามาแทรกปะปน แต่ก็ยังเห็นได้ชัดว่า บูชา “ฟ้า” หรือ “ฟ้าตือจึ้ง” เป็นสิ่งสูงสุด
 

อธิบายถึงเรื่องราวเกี่ยวกับแถนคำ, แลงดอน, ขุนตุงคำ (ซึ่งน่าจะตรงกับ “แถนหลวงฟ้าคื่น” ในพงศาวดารล้านช้าง) ที่ส่งคนลงมาปกครองเมืองลุ่ม ตามเอกสารของ ไทมาว ไทใหญ่ ไทอาหมที่ศาสตราจารย์สุกัญญา สุจฉายา สรุปเนื้อความไว้ในบทความวิชาการเรื่อง “ไก่แสง : ไก่เสี่ยงทายตัวแรกในตำนานปรัมปราของชนชาติไท” วารสารวิชาการ มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ ซึ่ง “แถน” เป็นหนึ่งในแก่นวัฒนธรรมไทดึกดำบรรพ์ก่อนรับอิทธิพลพุทธ-พราหมณ์ งานวิจัยนี้จึงชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของตำนานในฐานะที่เป็นข้อมูลที่ใช้ศึกษาเรื่องชนชาติไท ทั้งในเรื่องความคิด ความเชื่อ การกระจายของไท และความสัมพันธ์ของคนไทกลุ่มต่าง ๆ
 

กล่าวถึงพิธีการสวดบูชา “พูราหลวง” หรือบางครั้งเรียกว่า “พร้าหลวง” ซึ่งนักวิชาการชาวไทยด้านอาหม คิดว่าคือ “ฟ้าหลวง” โดย “หมอหลวง” มีหน้าที่เป็นผู้นำในการดำเนินพิธีกรรม ภายในบทความมีการกล่าวถึงวัตถุประสงค์ของการจัดพิธีการสวดบูชา เครื่องที่ใช้ประกอบพิธีการสวดบูชาและลำดับขั้นตอนการสวดบูชาพิธีพูราหลวงหรือพิธีฟ้าหลวงของชาวไทอาหม และเนื่องจากพิธีฟ้าหลวงหรือแถน มีความคล้ายคลึงกับการนับถือผี จึงมีการกล่าวถึง พิธีเมด้ำเมผี โดยอธิบายถึงที่มา และความหมายของพีธีเมด้ำเมผี ตั้งแต่ในอดีตจนเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมแถน ที่ชาวไทอาหมสืบทอด และอนุรักษ์ไว้ถึงปัจจุบัน